Religie, spiritualiteit & politiek.

Vroeger, toen alles nog simpel was, werden de morele, religieuze en spirituele kaders dwingend aangereikt door de instituten Kerk & Staat. Men was nog Katholiek, Vrijzinnig, Socialist, Protestant, … met een hoofdletter. Vanuit het gezin als hoeksteen van de samenleving hing men deze of gene visie aan en deze bepaalde voor een groot deel de levensloop. Elke zuil had zijn rituelen die de grote overgangen in een mensenleven begeleidden.

Vandaag is het anders. In deze postmoderne tijden is keuze het grootste goed. Een Boeddhabeeldje in de huiskamer, de boekjes van de Dalaï Lama in de bibliotheekkast. In de grote spirituele supermarkt wordt alles te koop aangeboden, en elk kiest zijn of haar ritueel op maat. Wicca, Osho, New Age. Atheïsme of het geloof in de vooruitgang en de wetenschap. Schudden voor gebruik, en ook wat schijnbaar niet verenigd kan worden mengt men tot een mooi egaal geheel.

De enige constante blijft de menselijke drang naar zingeving, om belangrijke stappen in ons leven te omringen door symbolen, rituelen en overgangsrites. De moderne Westerling denkt daarvan bevijd te zijn, maar niets is minder waar. We hangen net zoals toen dogma’s aan, we timmeren een kader waaraan we onze overtuigingen ophangen. Dat de economie moet groeien, gelooft de kapitalist, gelooft de liberaal. Consumptie als religie, met de marketeer als hogepriester en reclame als hymne. De communist, gelooft dat religie opium is voor het volk. Zijn symbolen zijn krachtig, in harde, primaire kleuren. Gele of rode sterren. Hamer, sikkel, aambeeld. Een hoogmis op 1 mei, voorafgegaan door een processie.

Afgoden hebben wij nodig. Net zoals de Grieken hun Goden allerlei bovenmenselijke eigenschappen toedichtten, maar ze tegelijkertijd tot mens onder de mensen maakten door hun kleinzielige trekjes. Zo bewonderen wij filmsterren, sportmannen, zangers, dichters, schrijvers. We hemelen ze op, en tijdens onze tienerjaren hangen we hun beeltenissen op in onze kamers. En wee diegene die niet voldoet aan wat wij van hen verwachten. Zij worden neergesabeld, uitgespuwd, verguisd en vervangen door een ander. Die dan op een mooie dag ook menselijk is, de wedstrijd verliest en uiteindelijk dezelfde weg opgaat als zijn voorganger.

Zo is het sinds de mens mens werd en zo zal het blijven gaan tot het einde van de tijden. Elk tijdperk heeft zijn Grote Verhalen, zijn collectieve rituelen en vertelt ons wat Goed is en wat Slecht. Rituelen, symbolen en de nood daaraan zijn geen teken van zwakte. Het is een houvast dat we creëren, wat ons van de dieren onderscheidt die door instinct geregeerd worden en geen nood hebben aan moraal.

Lang leve de rituelen!

Read Full Post »

Chronos.

38 werd ik onlangs. De grote 4, waarmee een mens definitief afscheidt moet nemen van het predikaat ‘jeugdig’ nadert met rasse schreden. In gesprekken met vriendinnen wordt het onderwerp ‘rimpeltjes’ aangesneden, meer en meer. Gelukkig heb ik van mijn moeder en grootmoeder op dat vlak goede genen meegekregen. Mijn gezicht blijft voorlopig gespaard, aan de huid op mijn handen merk ik het wel, dat sluipen van de tijd.
Met wat geluk kan ik er nog eens 38 jaren bijdoen, en daarmee bevind ik me ergens in het midden van mijn levensloop. Jong genoeg om nog grote plannen te smeden, hoopvol vooruit blikken naar wat nog komen moet. Oud genoeg om te beseffen dat de hemel bereiken iets te ambitieus is.

Langzaam verlaat me de overtuiging dat het leven helemaal maakbaar is, dat wij altijd jong en veerkrachtig genoeg zullen zijn om de tegenslagen die het blinde lot ons toebedeelt te verwerken en achter ons te laten zonder blijvende littekens. Is dat het afschudden van de overmoed, de overmoed, die de jeugd eigen is? Te weten dat een mens stom geluk aan zijn zijde nodig heeft om de dingen tot een goed einde te brengen, en mensen die je liefhebben.

Read Full Post »

Schromelijk.

Ik vind schromelijk een mooi woord. Zoals in schromelijk overdreven en schromelijk onderschat. Wat ik dus schromelijk veel doe en dan word ik met een draai om mijn oren terug naar af gestuurd. Is dat niet gek, dat waar je gisteren nog rotsvast van overtuigd was, eigenlijk allemaal drijfzand is vandaag? Nu ben ik wel bekend met het concept schromelijk jezelf iets wijsmaken, maar toch … Het is nog altijd een evenwichtsoefening op het slappe koord. Mezelf terugvinden en wat ik wil. Opkomen en grenzen stellen. Toch weer terugtrekken en deuren wagenwijd openen. En deze met een knal achter je dichtslaan, maar niet voor je nog eens het deksel op de neus kreeg.

Het lijkt niet voor mij weggelegd, dat harmonieuze liefdesleven waar je zonder schroom – schromeloos, om het zo maar eens te zeggen – elkaars steun en toeverlaat kunt zijn. Dat je mag leunen en dat je weet dat jouw plekje onder zijn schouder alleen van jou is. Dat wat intimiteit is en verbintenissen impliceert, engagement, inzet en nog meer moeilijke woorden niet driftig (oh ja, voortkomend uit driften) wordt rondgestrooid, verkocht, verpatst aan een paar mooie ogen of voorbij wiegende heupen.

Het is een luxe, hou ik mezelf voor. Een extraatje dat het leven of het lot je soms toegooit en naar goeddunken weer ontnomen wordt. Dat stilzwijgende spreken, dat lieflijke aaien, de vriendelijke bezorgdheid waarmee je je omringt weet. De veilige haven waar je kunt aanleggen en schuilen voor de stormen die losbarsten op zee. Mijn verlangen maakt mij kwetsbaar en bang en boos.

Read Full Post »

Soil & Pimp Sessions.

Twee jaar terug was ik chauffeur op het Gent Jazz Festival, omdat ik zo wat gratis concerten kon meepikken. Eén van de laatste groepjes dat ik toen zag waren de Japanners van Soil & Pimp Sessions die – zo ging het gerucht achter de schermen – zich de hele dag te goed hadden gedaan aan wiet & Duvel op hun hotelkamer. Ik kan noch bevestigen of ontkennen, maar wat ik die avond zag was bijzonder & goed: geschifte funky powerjazz. Anders kan ik het niet omschrijven.

Vorige week zag ik – par hasard, natuurlijk – dat het olijke zestal terug in België zijn opwachting zou maken en wel in het walhalla van de geschifte funky powerjazz:  De Kreun in Kortrijk. (Thumbs up trouwens voor de eenvoudige & heldere manier waarop je daar online tickets kunt bestellen en betalen. Je moet hetzelfde eens proberen op de site van de Vooruit. Blijkbaar hebben ze daar nog altijd niet de socialistische bureaucratie van zich kunnen afschudden).

Conclusies?

• Het collectief bestaat uit rasechte klassemuzikanten (tenorsax, trompet, contrabas, toetsen, drums), die perfect op elkaar zijn ingespeeld. Flawless!
• Toen ik ze op Gent Jazz zag, kolkte de tent. In een zaaltje als De Kreun met ochot ochère 100 toeschouwers kun je natuurlijk niet dezelfde ambiance verwachten.  Omdat deze gasten echt wel buiten de jazzylijntjes kleuren, lijken ze mij uitermate geschikt om in de één of andere marquee van een festival de boel op stelten te zetten.
• The Pimp als master of ceremony is way cool. De kerel doet niet veel anders dan als een jongere en coolere versie van Hugh Hefner het publiek toespreken in werkelijk schabouwelijk Engels, maar hij slaagt er echt in om wat anders misschien het zoveelste intellectuele cerebrale beetje saaie jazzcombo zou zijn van drive, power en humor te voorzien.

Zoals mijn gezelschap het achteraf samenvatte: it was pimpin’ fingerlickin’ good!

Read Full Post »

Sharia 4 You

Beste Koenraad,

Ik eigen me voor één keer de vrijheid toe om jou ook een brief te schrijven, alhoewel ik bijlange na niet over het talent beschik waar jij wel mee begiftigd bent. (En nu maar hopen dat ik geen draak baar, zoals Annelies Rutten dat deed).

Sinds jouw goede vriend en mentor Benno Barnard enkele dagen geleden het nieuws haalde omdat een lezing onder de titel ‘Weg met Allah, leve God’ die hij aan de universiteit Antwerpen wilde geven niet kon doorgaan omdat enkele heethoofden hem het spreken beletten, raken de gemoederen alhier een beetje verhit. Of zo is mijn indruk toch.

In deze kwestie zijn er volgens mij twee fundamentele vragen:

1. Moeten wij het recht op vrije meningsuiting vrijwaren?

2. Wordt Barnard dat recht ontzegd?

Op de eerste vraag – en daar wil ik erg duidelijk in zijn – is het antwoord volmondig en zonder aarzelen ja. Wat de tweede vraag betreft: ik ben van mening dat Barnard kanalen genoeg ter beschikking heeft en had om zijn mening daarover kenbaar te maken, zonder dat iemand hem ooit een strobreed in de weg legt en legde.

Begin de jaren ’90 studeerde ik in Gent aan de universiteit en sloot ik mij aan bij de Marxistisch Leninistische Beweging. (Het traject daarnaartoe laat ik nu even buiten beschouwing, dat is misschien voer voor een andere brief). De MLB was (is?) de jongerenbeweging van de PVDA (B.). Dat zijn hardcore communisten, die erg veel begrip kunnen opbrengen voor euhm de methodes van kameraad Stalin. Je kunt dus met recht en reden zeggen dat ik aanhanger en actief lid was van een beweging die zich aan de extreme linkerzijde van het politieke spectrum bevindt. Jouw vriend Benno zou mij – en dat zouden zijn vriendelijkste bewoordingen zijn – een adept van de linkse kerk noemen.

Het was de tijd van de eerste Zwarte Zondag. Voor het eerst werd de politieke kaste middels proteststemmen op het Vlaams Blok afgestraft voor haar halfslachtige en lamlendige beleid. Het was een tijd van politieke polarisatie. En daar deed ondergetekende vrolijk aan mee. Toen één of andere studentenvereniging een debat organiseerde met alle politieke kopstukken, De Winter incluis, hebben wij de Blandijn gebarricadeerd. Elke in- of uitgang werd bewaakt en het ook het schaarse meubilair werd in de strijd geworpen. Met kettingen en hangsloten werden alle deuren afgesloten. De decaan probeerde met hoge stem de gemoederen nog te bedaren, maar werd genegeerd. Daartegen was het geroep van dat groepje jonge kereltjes in Antwerpen eerder deze week klein bier bij. Of het debat uiteindelijk is doorgegaan, herinner ik mij niet meer. De Winter is er in elk geval niet ingekomen.

Dit soort acties zorgde voor nogal wat beroering in de studentenmiddens, toen. Een grote groep mensen was helemaal niet akkoord met wat we deden, en er werd heftig gediscussieerd. Maar op geen enkel moment werd er tegen ons klacht ingediend of hadden wij het gevoel dat we bang moesten zijn voor sancties vanuit het rectoraat.

Maar ik werd wel bedreigd. Toen de rechtse rakkers mijn kot hadden gelokaliseerd in de Plateaustraat, werd mijn voordeur besmeurd en mijn bel uitgetrokken. Eén keer werd ik midden in de nacht wakker gebeld en toen ik de deur open deed stonden daar twee skinheads dreigend te kijken. Ik heb de deur dichtgedaan en ben verder gaan slapen. Na dat academiejaar vond mijn kotbaas het raadzamer dat ik verhuisde, wat ik ook deed.
Ik vond het allemaal reuze spannend, en soms beeldde ik me in dat ik met het verzet meedeed.

Enfin, dit beetje anekdotiek om aan te geven dat er aan de universiteiten van dit land wel eens iemand het spreken wordt belet. En ook al langer dan vandaag.

Fast forward naar 2010. Mijn politieke opvattingen zijn nu niet meer te vergelijken met deze die ik 15 jaar geleden aanhing, wees gerust. Vandaag ben ik zelfs in staat te zeggen dat het Vlaams Blok toen als eerste reële samenlevingsproblemen aankaartte, waar de politiek toen nog zedig over zweeg in de ijdele hoop dat het wel zou overwaaien.

Barnard mag zichzelf uitroepen tot behoeder van de vrije meningsuiting. Hij mag vanuit zijn positie als intellectueel oproepen om waakzaam te zijn tegenover eventuele bedreigingen daartegen. Hij mag in zijn gekende polemische stijl de Islam en zijn aanhangers beschimpen. Hij mag anderen die het niet met hem eens zijn door middel van stilistisch scheldproza met de grond gelijk maken. Daar wordt hem elke week een veel gelezen kanaal voor ter beschikking gesteld.
Naar mijn bescheiden mening helpt hij daar het noodzakelijke debat niet vooruit, maar dat is hij niet verplicht. Allemaal omdat hij de vrijheid heeft om te zeggen en te denken wat hij wil.

Maar wie de bal kaatst, mag ze terug verwachten. En daar lijkt Barnard niet zo goed in te zijn. Hij wordt bedreigd, zegt hij. Net zoals ook De Wever bedreigd wordt, of om het even welke andere politicus die onverzettelijke standpunten inneemt. Ook koningin Fabiola wordt bedreigd door één of andere gek die haar door een kruisboog wil vermoorden.

Onvermijdelijk wordt de vergelijking met Van Gogh gemaakt. Of met Pim Fortuyn. De ongelukkige waarheid is, Koenraad, dat wij individuen niet kunnen beschermen tegen de moordplannen van losgeslagen extremisten van welke aard dan ook. Net zoals wij onze kinderen niet ten allen tijde kunnen beschermen tegen pedofielen of psychopaten, of dronken chauffeurs. Jammer genoeg. Politie en gerecht kunnen hun middelen inzetten om dat soort gekken op te sporen en te bestraffen. Dat gebeurt ook, alhoewel ik de eerste zal zijn om toe te geven dat dat geen waterdicht systeem is.

Heeft Barnard door die actie niet veel meer aandacht gekregen dan hem te beurt zou zijn gevallen indien die lezing gewoon was doorgegaan? Alle kranten hebben het voorval in het lang en in het breed uitgesmeerd. Phara bracht het op televisie, en de storm lijkt nog niet te gaan liggen. Op die manier is wat er in Antwerpen gebeurde als een boemerang in het gezicht van dat extremistische groepje teruggekeerd. Barnard is nu bekend bij een publiek dat voordien nooit van hem hoorde. Ik geloof niet dat het hem daarom te doen was, zo perfide ben ik niet. Maar hij heeft wel een hefboom in handen gekregen die een beetje verstandige mens kan uitbuiten.

Enfin, het is laat en ik moet afsluiten. Maar ik vind niet dat Barnard in deze het recht op vrije meningsuiting verloren heeft. Wel integendeel.

Ik wens je nog een vrolijk paasfeest, Koenraad. Laat het allemaal niet teveel aan je hart komen, en leg een Stabat Mater op, of de Mattheuspassie.

Dag!

W.

Read Full Post »